Chociaż bazylia w Polsce doceniona została dopiero w XVI wieku, w innych częściach świata jej właściwości smakowe i zdrowotne zauważono zdecydowanie dawniej – w Azji już w czasach starożytnych. Początkowo wykorzystywana była ona przede wszystkim jako zielona roślina, która znakomicie regulowała szereg procesów zachodzących w układzie pokarmowym. Ceniona była na przykład przez osoby posiadające silne problemy z żołądkiem, które potrafiła wyeliminować w bardzo krótkim czasie. Jakie dodatkowe właściwości ona posiada, w jaki sposób można ją wykorzystywać oraz jak ją uprawiać? W tym artykule skupimy się na tym, aby przedstawić tę leczniczą i atrakcyjną pod względem smakowym roślinę z praktycznie każdej strony.
WŁAŚCIWOŚCI
Bazylia jest rośliną zielną. Jej liście charakteryzują się wyrazistym zielonym kolorem, a niewielkich rozmiarów kwiaty – różowym, białym lub fioletowym. Ze względu na całkiem sporą zawartość żelaza, cynku, miedzi oraz innych pierwiastków, znajduje swoje zastosowanie w medycynie, w tym również w medycynie domowej. Bardzo często stanowi składnik wielu zup czy sosów, nie tylko znakomicie podkreślając smak przygotowywanych potraw, lecz także zapewniając możliwość bezproblemowego przetrawienia zjadanego pokarmu poprzez pobudzenie żołądka do wydzielania soku. Przez wiele osób doceniana jest także jako roślina sprzyjająca poprawie humoru. Niemal natychmiast dodaje energii, pobudza do działania, sprawia, że świat zaczyna wyglądać jeszcze bardziej kolorowo.
Właściwości bazylii uwydatniają się, gdy zostanie ona posadzona w środowisku najlepiej do niej dopasowanym. Może być ono tworzone na przykład przez pomidory – w połączeniu z nimi potrafi ona wręcz natychmiast skutecznie odstraszyć wszelkie szkodniki, w tym przede wszystkim mszyce. Wiele osób docenia ją także jako znakomite lekarstwo na ukąszenia komarów bądź nawet przeciwko nim. Wystarczy dodać kilka listków do letniej wody wraz z lawendą i miętą. Jako napar do smarowania sprawdza się najlepiej.
Również osoby przesądne szanują liście bazylii, zauważając często ich znaczący wpływ na poprawę ich sytuacji finansowej. Wystarczy już jeden liść umieszczony głęboko w portfelu, aby pieniądze prędzej czy później same zaczęły do niego trafiać. Liścia nie należy wymieniać, nawet jeżeli będzie bardzo suchy. Można nawet powiedzieć, że czym starszy, tym lepszy. Niektóre osoby, na pewno te bardziej przesądne, przetrzymują swój ulubiony kawałek w bazylii nawet przez kilkanaście lat. Czy jednak ta właściwość bazylii jest zauważalna w każdym przypadku? Najlepiej jest to sprawdzić samodzielnie.
ZASTOSOWANIE
Bazylia posiada bardzo wiele zastosowań. Ze względu na swoje unikalne właściwości, doceniana jest przez bardzo wiele osób reprezentujących przeróżne dziedziny życia. Nie trudno jednak zauważyć, że największą popularnością cieszy się ona w kuchni i medycynie. Oprócz tego, dość powszechnie jest ona wykorzystywana w ogrodnictwie – w jaki sposób? Przyjrzymy się wszystkim z nich z bliska.
Zastosowanie bazylii w medycynie
Medycyna naturalna bardzo upodobała sobie bazylię z wielu powodów. Przede wszystkim znakomicie wpływa ona na działanie układu trawiennego. Dzięki nawet kilku listkom spożytym podczas sytego obiadu możemy znacząco ograniczyć swoje problemy żołądkowe. Bazylia pobudza żołądek do wydzielania kwasu, jednocześnie zapobiegając jego skurczom. Właśnie z tego względu dodawana jest do potraw ciężkostrawnych – zapobiega wzdęciom oraz innym negatywnym reakcjom układu trawiennego na spożywane przez nas pokarmy.
Lecznicze właściwości bazylii doceniane są także przez osoby skupiające się przede wszystkim na pracy układu nerwowego. Chociaż w tej dziedzinie króluje od wielu lat melisa, cechy bazylii bardzo od niej nie odstają. Regularne jej spożywanie (najlepiej w postaci dodatku do dań głównych czy sosów, gdyż wtedy znakomicie będzie wpływać także na układ trawienny) poleca się wszystkim osobom posiadającym problemy z wahaniami nastroju, bezsennością czy nawet depresją. Znaczące efekty można zauważyć już po kilku miesiącach, a w porównaniu z środkami przepisywanymi przez współczesnych lekarzy, rzadko kiedy powoduje jakiekolwiek skutki uboczne.
Zastosowanie bazylii w kuchni
Bazylia, jako przyprawa, doceniana jest w wielu kuchniach świata, jednak najbardziej w kuchni śródziemnomorskiej oraz azjatyckiej (w końcu trafiła do nas z krajów Azji Środkowej). Kto nie słyszał o jej znakomitych właściwościach, zauważanych przede wszystkim podczas próbowania oryginalnie przygotowanego sosu pesto? Wszystko zawdzięcza się przede wszystkim jej liściom – już kilka dodanych do zup czy sosów potrafi znakomicie podkreślić smak przygotowywanego dania.
Bazylia bardzo dobrze sprawdza się w połączeniu z warzywami, w tym przede wszystkim z kapustą, cukinią, szpinakiem i pomidorami (zauważa się to chociażby podczas spożywania zup pomidorowych – bardzo często pojawiają się w niej liście bazylii charakteryzujące się dość intensywnym smakiem). Nic nie stoi na przeszkodzie, aby dodawać ją także do wyrobów mlecznych, w tym przede wszystkim wszelkiego rodzaju białych serów i twarożków, dzięki czemu mogą one stać jeszcze smaczniejsze i atrakcyjniejsze.
Podczas przygotowywania jakichkolwiek potraw, do których można dodać tę roślinę zieloną, trzeba pamiętać o tym, aby koniecznie dodawać ją na samym końcu. Nie wymaga ona gotowania czy poddawania innym procesom wykorzystującym wysoką temperaturę, aby smakować znakomicie. W przypadku jej gotowania, smażenia czy pieczenia traci ona szereg swoich właściwości odżywczych i smakowych, przez co na pewno nie może pokazać się z możliwie jak najlepszej strony.
Zastosowanie w ogrodnictwie
Bazylia bardzo korzystnie prezentuje się w ogrodach, o czym przekonują się wszyscy hobbiści, decydujący się na jej posadzenie. Szczególnie atrakcyjnie wygląda późną wiosną i latem, kiedy zaczyna kwitnąć – jej białe, różowe lub fioletowe kwiatki, przebijając się przez zielone liście, potrafią dodać uroku każdemu ogrodowi.
Można często zauważyć, że bazylia sadzona jest w połączeni u z pomidorami. Jak już zostało to wspomniane podczas opisywania jej zastosowań w kuchni, te dwie rośliny bardzo się lubią, znakomicie uzupełniając się. Pomidory wraz z bazylią, jeżeli tylko posiadają optymalne warunki rozwijania się, znakomicie chronią ogród przed szkodliwym działaniem meszek czy innych owadów. Skutecznie odstraszają je, pozwalając innym rośliną idealnie korzystać z wszystkich warunków panującym w najbliższym otoczeniu.
Inne zastosowanie
Chociaż do najbardziej popularnych zastosowań bazylii należy jej wykorzystanie w medycynie, kuchni i ogrodnictwie, nie można zapominać także o jej pozostałych możliwościach. Dość powszechnie pozyskiwany z niej olejek eteryczny dość często stanowi składnik perfum bądź mydła. Otrzymywany produkt posiada wtedy całkiem atrakcyjny zapach, charakteryzujący się olbrzymią świeżością.
Bazylia może także pełnić funkcję ozdobną. Umieszczona w doniczce w pokoju nadaje mu świeżości i atrakcyjności, szczególnie, gdy kwitnie. Dzięki niej powietrze staje się zdecydowanie czystsze i, co więcej, nie trzeba obawiać się komarów – znakomicie odstrasza je, sprawiając, że uciekają z danego pomieszczenia tak szybko, jak to tylko możliwe.
UPRAWA
Bazylia nie jest rośliną, potrafiącą osiągnąć od 20 do 40 cm wysokości, niewymagającą ogromnej opieki. Jest całkiem odporna na mróz, może być uprawiana w ogrodzie, szklarni, czy nawet w domu, na przykład w doniczce na parapecie. Wymaga jedynie osłoniętego miejsca, do którego nie przedostaje się zbyt dużo promieni słonecznych. Oczywiście, powierzchnia szklana czy chociażby cienka warstwa foliowego materiału, która izolowałaby ą od słońca, jest w tym przypadku jak najbardziej wskazana.
Roślinę należy podlewać kilka razy dziennie niewielkimi ilościami wody, tylko i wyłącznie od dołu. Nie należy jednak przesadzać, aby nie doprowadzić do gnicia korzeni. Gdy tylko one zaczną się psuć, prędzej czy później cała roślina będzie nadawała się tylko do wyrzucenia, nieustannie tracąc swoje cenne właściwości.
Przed zasianiem bazylii (najlepszym okresem jest marzec lub kwieciem) warto jest zadbać o odpowiednie przygotowanie podłoża, aby zapewnić roślinie maksymalne warunki rozwijania się. Ziemia powinna być lekko kwaśna, bardzo dobrze spulchniona i odżywiona. Jej regularne podlewanie jest jak najbardziej wskazane, gdyż tylko i wyłącznie ono potrafi zagwarantować rozwijającej się roślinie dostęp do wszystkich najważniejszych dla niej składników pokarmowych.
PRZEPISY
- Pesto – najbardziej znana i doceniana potrawa wykorzystująca właściwości bazylii. Do jej przygotowania potrzebujemy 60g świeżej bazylii, kilka ząbków czosnku, 35g orzeszków piniowych, około 20-30g sera (najlepiej twardego, włoskiego), 70g oleju bądź, jeszcze lepiej, oliwy z oliwek, oraz odrobinę przypraw do smaku (soli, pieprzu). Miksujemy liście bazylii z obranym czosnkiem i pozostałymi składnikami. Dodajemy oliwę bądź olej. Wciąż miksujemy do uzyskania jednolitej masy. Całość przekładamy do pojemnika, który następnie solidnie zamykamy – w ten sposób można cieszyć się nim nawet przez miesiąc. Podajemy z makaronem lub ryżem, najlepiej na ciepło. Jeżeli sos będzie za gęsty, zawsze możemy dodać do niego odrobinę wody.
- Olej paprykowo-czosnkowo-bazyliowy – paprykę, kilka ząbków czosnku i około 40g listków bazylii kroimy na drobno. Zalewamy olejem słonecznikowym i odstawiamy na 2-3 dni. Po upływie tego czasu olej bardzo dobrze sprawdza się jako sos do sałatek czy nawet dań głównych. Charakteryzuje się dość wyrazistym smakiem, który można dowolnie regulować poprzez zmienianie proporcji poszczególnych składników.
- Zupa pomidorowa z bazylią – potrzebujemy: 2 ząbki czosnku, 2 średniej wielkości cebule, 60g koncentratu pomidorowego, kostka rosołowa, 180g pomidorów (świeżych bądź z puszki), 5-6 listków bazylii, łyżka oleju bądź oliwy z oliwek, przyprawy do smaku (majeranek, tymianek, oregano, sól, pieprz). Gotujemy koncentrat pomidorowy. Po upływie kilku minut dodajemy do niego rozrobioną z wodą kostkę rosołową. W międzyczasie na drobne kawałki kroimy cebulę i czosnek. Podsmażamy i dodajemy do wciąż gotującej się zupy wraz z pomidorami pokrojonymi w kostkę. Dodajemy przyprawy do smaku (według uznania). Czekamy aż całość zacznie wrzeć, jednak wciąż gotujemy (na mniejszym ogniu) przez około 20-30 minut, regularnie mieszając i doprawiając, jeżeli tylko zajdzie taka konieczność. Pod koniec dodajemy bazylię, aby nie straciła swoich właściwości smakowych i odżywczych.
- Surówka warzywna z bazylią – Kapustę pekińską, czerwoną paprykę, ogórki i cebulę kroimy na drobne paski. Dodajemy niewielkich rozmiarów kawałki białego sera (może to być feta). Kilka listków bazylii kroimy tak, aby uzyskać mniejsze kawałki. Dodajemy do pozostałych składników. Bardzo dobrze mieszamy, dodając kilka kropli oliwy z oliwek lub łyżkę majonezu. Dodajemy soli i pieprzu do smaku. Wszystko razem mieszamy oraz odstawiamy w chłodne miejsce na kilka godzin, aby jeszcze bardziej wydobyć skład poszczególnych składników, w tym przede wszystkim bazylii.